Wat doet Frank Kuhlmann? Van alles! Hij dicht, hij verhaalt, schildert en hij maakt kunstwerken. Frank is sterk geïnspireerd door het deconstructivisme. Bij deconstructie haal je 'dingen' uit elkaar om er zo als het ware een andere, nieuwe blik op te krijgen. Wat kan je daar als pedagoog aan hebben? Een mooi, eenvoudig voorbeeld is het volgende: je geeft Frank Kuhlmann het woord 'kinderen' en hij deconstrueert dat tot kind eren (zie illustratie hiernaast). Dit is interessant in een pedagogische discussie: is het voor (professionele) opvoeders belangrijk het kind te eren? Je zou er een essay over kunnen schrijven!
Een misschien nog wel simpeler: Kuhlmann (een woord waar je ook van alles mee kunt, probeer maar eens) maakt in zijn deconstructies van het zelfstandig naamwoord kinderen met regelmaat een werkwoord: er moet meer gekinderd worden. Wie schrijft hier een pedagogisch proefschrift over?
By the way Kuhlmann laat zich graag inspireren door de filosoof Derrida (tik bij Franks favoriete zoekmachine chatopenai maar eens in: geef in kindertaal een samenvatting van het werk van Derrida). Een bekend citaat van Derrida is: Een woord is geen onveranderd en transparant kristal; het is de huid van een levende gedachte en kan sterk variëren in kleur en inhoud afhankelijk van de omstandigheden en de tijd waarin het wordt gebruikt.
Laten we nu een andersoortig deconstruksel wat ingewikkelder van Frank Kuhlmann bekijken:
We zien hier te verschuiven blokjes met tekst. Stel je zit met een leerteam pedagogen aan tafel, vijf mensen, een ieder pakt een blokje en vertelt waarom zhij dat blokje heeft gepakt. Daarna bedenken we er een spel mee. De vijf gekozen blokjes worden bijvoorbeeld in een bepaalde volgorde gelegd: k i n d e r e n - klein - anti-pedagogiek, een bevrijdend, cyclisch. Wie er een aannem(l)elijk verhaal van kan maken, mag daarna een blokje vervangen. Karel doet een poging: In de anti-pedagogiek worden kinderen bevrijd van het cyclisch kleineren. De overige spelers mogen hier op reageren. Daarna vervang ik (Karel) het blokje cyclisch door architectuur. Dat doe ik niet zo maar, daar heb ik een reden voor. Wie raadt die reden?
Ontstaat er zo een postmodern pedagogisch gesprek?
De Kuhlmanniaanse deconstruksels lijken niet zonder regelmaat op art-based research (terzijde: het bovenste blokje: een op kunst gebaseerd leer en onderzoeken). Een voorbeeld:
Hier heeft Frank een schilderij/poster gemaakt. Er gebeurt veel met de woorden. Er zijn stroken tekst, waarschijnlijk uit een artikel geknipt/ge-deconstrueerd en geplakt. We zijn geneigd daar het eerst naar te kijken: woorden dwingen ons als het ware te lezen. Op de 'achtergrond' zien we kleurstroken waar flarden doorheen regenen. De stroken bevatten enigszins vervaagde tekst alsof die tekst op de ruggen van een geordend rijtje boeken staat. Het zijn woorden achter de woorden. Derrida zou er blij van worden! Enerzijds dringen de woorden zich op, anderzijds vervagen ze in een (huid) achtergrond. Voor iemand die niet lezen kan, ziet dit schilderij er heel anders uit, misschien is de 'achtergrond' dan de voorgrond.
De tekst kan heel eenvoudig tot een 'pedagogische discussie' leiden. Je afvragen hoe die discussie dan gekleurd is en of dat het gesprek kleurrijker maakt, zou Franks deconstructie denk ik meer (kinder)recht doen.